Jedną z form organizowania pracy dydaktyczno – wychowawczej w szkole są wycieczki. Kryją one w sobie rozległe płaszczyzny działania, spełniają rolę czynnika integrującego proces zdobywania wiedzy.
Jedną z form organizowania pracy dydaktyczno – wychowawczej w szkole są wycieczki. Dobrze przygotowane i realizowane ułatwiają poznanie rzeczy i zjawisk, wpływają na rozwój spostrzeżeń, wyobraźni i myślenia. Przyczyniają się do kształtowania i rozwijania uczuć patriotycznych, społecznych i estetycznych[1]
Należy podkreślić, iż wycieczka jest jedną z niezwykle ważnych form pracy z uczniami, niejednokrotnie konieczną i niezastąpioną. Spełnia ona bowiem rolę czynnika integrującego proces zdobywania wiedzy, staje się istotnym elementem kształcenia wielostronnego, równoległego, interdyscyplinarnego i zintegrowanego.[2]
Wycieczki kryją w sobie także walory humanistyczne, które przejawiają się w spełnianiu funkcji: poznawczej, zdrowotnej, resocjalizacyjnej i hedonistycznej. Możemy powiedzieć, że wzmacniają i rozwijają wśród młodzieży takie cechy, jak: ciekawość, żądza wiedzy, fantazja, radość z przyrody, przygody i zabawy, otwartość, chęć eksperymentowania, humor, energia, poczucie godności, wola uczenia się.
Uczestnicy wycieczek równocześnie zdobywają wiedzę o stanach rzeczy, zjawiskach, wydarzeniach, procesach i zależnościach, przeżywają i oceniają je. W rezultacie przeżyć emocjonalnych i ocen przyjmują określone postawy wobec napotkanych zjawisk.
Wycieczki szkolne kryją więc w sobie rozległe płaszczyzny działania, które pozwalają docierać do ich uczestników, stwarzając wszelkie warunki do kształtowania ich postaw i zaspokajania potrzeb. Tego typu zajęcia z uczniami zaspokajają dociekliwość poznawczą dzieci i młodzieży. Stanowi ona podstawę samodzielności uczniów i wyraża się umiejętnością:
1. Obserwowania, analizowania i oceniania zjawisk przyrodniczych i społecznych;
2. Porównywania i dostrzegania wspólnych cech oraz różnic w przedmiotach, zjawiskach, i sytuacjach;
3. Dostrzegania najważniejszych części w całości;
4. Dostrzegania wewnętrznych związków zachodzących między zjawiskami i przedmiotami;
5. Krytycznej analizy i wnioskowania;
6. Udowadniania i konkretyzowania twierdzeń ogólnych;
7. Odróżniania cech pierwszorzędnych od drugorzędnych;
8. Opanowania określonych nawyków w posługiwaniu się wiadomościami i umiejętnościami.[3]
Realizacja procesu dydaktycznego - wychowawczego w formie wycieczek stwarza liczne okazje do kształtowania wśród ich uczestników wrażliwości estetycznej jako zdolności przezywania piękna i potrzeby obcowania z nim. Wychowywać pod względem estetycznym to miedzy innymi kształcić wrażliwość dzieci na piękno przyrody. Równocześnie, jeżeli dzieci stykają się bezpośrednio z przyrodą, z jej pięknem i bogactwem, gdy piękno to ujrzą i odczują, to również będą inaczej odnosiły się do niej. Wszelkie bowiem osobliwości przyrody przemawiają do świadomości i serca człowieka, do jego umysłu i uczuć. Wszak ktoś, kogo wzruszył szmer strumyka, prawdopodobnie nigdy nie będzie zaśmiecał i zanieczyszczał jego wody.[4]
Niezwykle ważną i godną polecenia formą wycieczek są obecnie ścieżki przyrodniczo – dydaktyczne. Są to wytyczone trasy najczęściej w parkach narodowych, w parkach krajobrazowych, otulinach, rezerwatach przyrody oraz w innych miejscach, zawierających ciekawe obiekty przyrodnicze i kulturowe. Mogą to być tereny położone blisko szkoły, atrakcyjne pod względem przyrodniczym. Ścieżki mają na celu przybliżyć ludziom najciekawsze elementy przyrody i uczyć, jak je należy ochraniać. Stanowią one drogi, na których rodzi się więź emocjonalna człowieka z przyrodą. Odgrywają także ważna rolę w procesie edukacji środowiskowej.
Opracowała: Hanna Pągowska
Literatura 1. Blecharczyk W.: Ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne i ich rola w edukacji ekologicznej, w: ,,Przyroda Polska”, Biuletyn EKO-edukacyjny nr 11/ 2002
2. Czajkowski Z., Czajkowski S., Krawczyk M.: Wycieczka uczy i wychowuje, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1964
3. Denek K.: O nowy kształt edukacji, Wydawnictwo Edukacyjne ,,Akapit”, Toruń 1998
[1] Z. Czajkowska, S. Czajkowski, M. Krawczyk: Wycieczka uczy i wychowuje, Warszawa 1964 s. 4
[2] K. Denek: O nowy kształt edukacji, Toruń 1998 s.169
[4] W. Blecharczyk: Ścieżki przyrodniczo – dydaktyczne i ich rola w edukacji ekologicznej ,,Przyroda Polska”, Biuletyn EKO-edukacyjny, nr 11, listopad 2002